45. IPA: Czcionki (3/30)

Do poprawnego wyświetlenia kolejnych notek będą potrzebne czcionki fonetyczne. Systemy Windows Vista i Windows 7 mają chyba rozbudowane czcionki Times New Roman i Lucida Sans Unicode, które powinny wystarczyć. Chyba. Na wszelki wypadek proponuję ściągnąć i zainstalować darmową czcionkę Charis SIL, którą pisałem notki i która zawiera wszystkie użyte w nich znaki (za wyjątkiem tzw. liter tonicznych). Nie jest może najpiękniejsza, ale przynajmniej poprawna typograficznie i zawiera znaki nie tylko IPA, ale także slawistycznego, amerykańskiego i uralskiego alfabetu fonetycznego.

Poniższy spis nie zawiera oczywiście wszystkich czcionek fonetycznych, jakie zawiera Internet, lecz tylko te, które akurat mam pod ręką (czytaj: pod kursorem) i które mogę polecić.

Charis SIL, Doulos SIL, Gentium

Znaki w systemie Unicode (a więc po wciśnięciu a na klawiaturze pojawi się a, a nie co innego). Litery alfabetu polskiego i chyba większości używanych alfabetów bazujących na łacince. Praktycznie wszystkie symbole IPA (brakuje jedynie liter tonicznych: jest ich niewiele), alfabetu slawistycznego, amerykańskiego i chyba także uralskiego. Do zaawansowanych zapisów greką i cyrylicą (lub grażdanką) się jednak te trzy czcionki nie nadadzą.

Zawierają poprawne odmiany (statywa, kursywa, półgruba). Doulos nie zawiera poprawnej kursywy, tylko litery przekrzywione, lecz statywa przypomina bardzo Times New Roman. Charis SIL z kolei przypomina trochę Cambrię. Poza tym te czcionki (z wyjątkiem chyba Gentium) jako jedyne, które znam, pozwalają wstawiać dowolną liczbę znaków diakrytycznych nad i pod literą (na ile oczywiście pozwoli interlinia; zdarza się jednak czasem, iż nad/pod pewnymi znakami nie da się wstawiać piętrowych znaków diakrytycznych) ‒ por. przykładowe zapisy wyżej: głoska [ə] ma podwójny znak krótkości.

Strony internetowe:

Charis SIL: http://scripts.sil.org/cms/scripts/page.php?item_id=CharisSIL_download

Doulos SIL: http://scripts.sil.org/cms/scripts/page.php?site_id=nrsi&item_id=DoulosSIL_download

Gentium: http://scripts.sil.org/cms/scripts/page.php?site_id=nrsi&item_id=Gentium_download

Linki do pobrania plików instalatora każdej czcionki (system Windows):

Charis SIL : http://scripts.sil.org/cms/scripts/render_download.php?&format=file&media_id=CharisSIL4.106b.exe&filename=CharisSIL4.106.exe

Doulos SIL : http://scripts.sil.org/cms/scripts/render_download.php?&format=file&media_id=DoulosSIL4.106b.exe&filename=DoulosSIL4.106.exe

Gentium: http://scripts.sil.org/cms/scripts/render_download.php?&format=file&media_id=GentiumPlus-1.504.exe&filename=GentiumPlus-1.504.exe

Uzupełnieniem tych 3 czcionek jest font Intone SIL Doulos, zawierający wiele liter tonicznych i znaków diakrytycznych oznaczających akcent toniczny. Niestety znaki nie są poprawnie zakodowane.

http://www.phon.ucl.ac.uk/home/wells/IN523061.TTF

Alfabetum

Największy znany mi zestaw znaków Unicode, niestety płatny (w wersji bezpłatnej nie zawiera wielu znaków, zamiast nich wyskakuje znaczek z napisem demo). Zestaw zaprawdę gigantyczny. Żeby go opisać, musiałbym wyszperać zestawy znaków Unicode i przepisywać ich nazwy, a tych zestawów jest duuuuużo.
Jak widać, nie posiada prawdziwej kursywy.

http://guindo.pntic.mec.es/~jmag0042/alphabet.html

Phonetic

Bardzo skromny zestaw, a same znaki IPA znajdują się nie na swoich miejscach, tzn. mają przypisane niewłaściwe kody Unicode, przez co ta czcionka nie nadaje się do przeglądania transkrypcji (np. zamiast znaku funta wstawiono ligaturę <æ>, zamiast odwróconego wykrzyknika ‒ epsilon <ɛ> z alfabetu IPA).

Poniżej przykład tego, co powoduje złe kodowanie Unicode: przetranskrybowane ang. fonetitian czcionką Phonetic będzie właśnie tak wyglądało w innej czcionce:

¿f¦¡ne°tÒצººn¿  ¿f¦¡ne°tÒצººn¿  ¿f¦¡ne°tÒצººn¿

Brakuje też wielu nawet podstawowych znaków, no i nie ma kursywy, ale jest to czcionka darmowa i zajmuje niewiele miejsca na dysku.

http://www.ling.ohio-state.edu/~odden/fontload.html

Lucida Sans Unicode

Tę czcionkę posiada każdy użytkownik systemu Windows od wersji XP w górę (co mają wcześniejsze ‒ nie wiem). Lucida posiada dobrze zakodowane znaki IPA (tzn. w odpowiednich miejscach tabeli). Niestety nie ma odmiany kursywnej (poprawnej) i nie pozwala na wstawianie kilku diakrytyków jednocześnie. (Teraz też zauważam, że kreska podpisana [oznaczenie spółgłoskowości] nie jest najlepsza: przypomina raczej kropkę).

Times New Roman

To musi być ulepszona wersja Times’a, ponieważ pamiętam jeszcze moje boje z tą czcionką na systemie Windows XP. Nie pamiętam, czy już Vista miała tego rozszerzonego Timesa. Nie daję też głowy, czy to oryginalny Times, czy czasem ja gdzieś nie wygrzebałem jakiejś dziwnej wersji. Co zaskakujące, Times posiada podstawowe litery toniczne, z których można utworzyć dodatkowe litery oznaczające zmiany akcentu tonicznego. Wystarczy dostawić jedną literę do drugiej, np.:

˥+˩=˥˩   ˥+˨=˥˨   ˩+˦=˩˦   ˩+˥=˩˥   ˦+˨=˦˨