38. Klasyfikacje samogłosek

[Jak się opisuje wymowę języków, czyli teoria fonetyki artykulacyjnej (6/10)]

Samogłoski (głoski otwarte) charakteryzuje się najczęściej ze względu na ułożenie języka w płaszczyźnie pionowej i poziomej. Odpowiednikiem sposobu artykulacji jest tutaj względne zbliżenie grzbietu języka do podniebienia twardego, które może być:

• wysokie lub wąskie, close ‒ maksymalne zbliżenie: język tuż przy podniebieniu (większe zbliżenie spowoduje szum), np. polskie i, u;
• wysokie/wąskie obniżone, near-close, np. polskie y;
• średniowysokie lub średniowąskie, close-mid, np. polskie e w jej, kniei, zawiei;
• średnie, mid, polskie e, o mogą być tak wymawiane;
• średnioniskie lub średnioszerokie, open-mid, np. polskie e, o;
• niskie/szerokie podwyższone, np. angielskie a w hat /hæt/;
• niskie lub szerokie, open, np. polskie a.

Zamiast miejsca artykulacji mówi się o względnym ułożeniu masy języka:

• przednie, front, np. polskie i, e;
• przednie cofnięte, near-front, np. polskie y, angielskie i w sit /sɪt/;
• środkowe, central, np. polskie a;
• tylne uprzednione, near-back, brak polskiego odpowiednika, w angielskim np. /ʊ/ w good /gʊd/;
• tylne, back, np. polskie o, u.