102. Prototypowe użycia angielskich czasowników „say”, „speak”, „tell”, „talk”

3) Typy sytuacji (znaczenia) ‒ sytuacja prototypowe

Analizując znaczenia i przykłady podawane przez słownik, a także schematy walencyjny najczęściej stosowane, można stwierdzić, iż jakby prototypowe znaczenia tych czasowników wyglądają następująco: 

Kolory oznaczają:

‒ dopełnienie bliższe obligatoryjne;

‒ dopełnienie dalsze obligatoryjne;

‒ dopełnienie dalsze fakultatywne.

Wszystkie 4 czasowniki oznaczają we wszystkich swoich znaczeniach „produkowanie słów”, czyli mówienie. Dodatkowo:

‒ say ‒ oznacza mówienie, zawsze czegoś (obowiązkowe dopełnienie bliższe), niekoniecznie do kogoś (nieobligatoryjne dopełnienie dalsze);

‒ tell ‒ mówienie, zawsze czegoś lub zawsze komuś (dopełnieniem bliższym może być to, co się mówi, i ten, do kogo się mówi); jeśli dopełnieniem jest treść mówienia, można wprowadzić dopełnienie dalsze przyimkiem to;

‒ speak i talk ‒ niekoniecznie z kimś lub do kogoś i jeszcze mniej koniecznie na jakiś temat.

Jak widać, w każdym z tych czasowników inaczej rozłożone są akcenty na elementy aktu mowy: 

SAY	TELL	SPEAK	TALK
to po 1. produkowanie słów po 2. wypowiedzi po 3. (do kogoś)	to po 1. produkowanie słów po 2. wypowiedzi po 3. (do kogoś) lub to po 1. produkowanie po 2. do kogoś po 3. słów wypowiedzi	to po 1. produkowanie słów po 2. (do kogoś) po 3. (na jakiś temat)

Więc: 

wyraz	akcentuje:	można (choć nie trzeba) uszczegółowić:
‒ SAY	mówienie czegoś	do kogoś
‒ TELL	mówienie czegoś mówienie komuś	do kogoś czegoś
‒ SPEAK	mówienie	do kogoś	o czymś
‒ TALK	mówienie	do kogoś	o czymś

Speak i talk nie potrzebują odbiorcy ‒ tymi słowami można nazywać samo mówienie, mówienie bez słuchacza, w domyśle do siebie (zaznaczenie odbiorcy zaimkiem zwrotnym to yourself będzie stworzeniem odbiorcy, a w schemacie składniowym ‒ dopełnienia dalszego). 

Brak dopełnienia bliższego w najczęstszych użyciach speak i talk sugeruje, iż te czasowniki stosowane są do wyrażania samej czynności mówienia, wytwarzania słów. Mogą być one do kogoś/czegoś skierowane i na jakiś temat, ale te uszczegółowienia nie są konieczne w schemacie składniowym. 

Tell, nawet jeśli używane jest w schemacie składniowym tell sth (to sb), wiąże się z większym udziałem odbiorcy wypowiedzi niż say, które ma tylko jeden schemat ‒ say sth (to sb) ‒ którym nie można zaakcentować odbiorcy. Wobec tego tell będzie oznaczało takie mówienie, które w większym stopniu wpływa (a więc jest związane) z odbiorcą. 

Z powyższego wynika, że skoro speak i talk znaczą dokładnie to samo, należy szukać jeszcze innych sposobów rozróżnienia. Pozostaje tylko styl, ponieważ znaczenia idiomatyczne (ostatnia możliwość rozróżnienia) to zbyt obszerna, a przez to niepraktyczna płaszczyzna porównania (to tak, jakbyśmy porównywali całe artykuły hasłowe ‒ będą różniły się długością, ilością wyrazów i liter, ale to są informacje zupełnie nieprzydatne).