34. Głoski dźwięczne vs. bezdźwięczne

[Jak się opisuje wymowę języków, czyli teoria fonetyki artykulacyjnej (2/10)]

Wszystkie głoski (samogłoski i spółgłoski) opisuje się pod względem udziału fałd (wiązadeł) głosowych (niepoprawna, choć jeszcze funkcjonująca nazwa: strun głosowych). Wydziela się tu:

• głoski dźwięczne,
• głoski bezdźwięczne.

Przykłady w języku polskim (głoski zapisane literami; chodzi o ich typową wymowę w kontekstach neutralnych):

• głoski dźwięczne: b, w/v, d, dz, z, dż, ż/rz, ź, g, l, ł, m, n, ń, r, a, e, i, o, u, y;
• głoski bezdźwięczne: p, f, t, c, s, cz, sz, ś, k, ch/h.

Różnica na poziomie artykulacyjnym polega na tym, iż w przypadku głosek dźwięcznych fałdy głosowe są zsunięte i drgają, trochę jak języczki w harmonijce ustnej. Jeśli przyłożymy dłonie do uszu podczas wymawiania głosek dźwięcznych, usłyszymy wyraźnie dźwięk wytwarzany przez fałdy głosowe. Ten dźwięk (tzw. ton krtaniowy) nie pojawia się w przypadku głosek bezdźwięcznych (chyba że ktoś wymawia te głoski niepoprawnie, np. jako litery pe, ef, te… lub z dodatkową głoską, np. py, fy, ty…).